Urte

A. «Bost urteko haurra» (bost *urtetako) [Euskaltzaindiaren 34. araua].  «Bost urteko epea du proiektua bukatzeko». «Bost urteko ardoa da hau» (bost *urtetako). Besterik dira «Bost urtetako ardoak ditut sotoan» (2008, 2009…) eta «Azken bost urteetako ardoak onak dira».

B. «Hiru urtean bizi izan nintzen Parisen» [Euskaltzaindiaren 110. arauak hobetsia, «hiru urtetan» formaren aldean, denbora jarraitua adierazteko. Epe jarraitua ez den kasuetan, «hiru urtetan» erabili behar da; esate baterako, «Hiru urtetan izan naiz herriko jaietan»].

C. Maiztasuna adierazteko, «urtero»… baina inola ere ez «bi urtero» modukorik; bai, jakina, «bi urtean behin», «bi urterik behin», «bi urtetik behin», «bi urtez behin», «bi urtetik bi urtera» [Euskaltzaindiaren 110. araua].

D. «Urtetan ez dut ikusi!». Gehienen ustez, esapide horretan mugagabean deklinatua doa urte hitza, eta forma hori dagokio beraz, nahiz hizkeraren batean «urtietan» esateak batzuei pentsarazi dien «urteetan» plurala dagoela hor.

E. Urteak zenbakiz idaztean, ez da punturik: 2016.

F. Bada biurteko hitza ere: biurteko iz. Sin. bienal (Hiztegi Batua). Gogoratzekoa da (Fundeuk hemen dioen bezala) gaztelaniaz ez direla gauza bera bienal (bi urtean behin gertatzen dena) eta bianual (urtean bitan gertatzen dena).

G. Dirudienez, «hamar urteko» eta «hemendik hamar urtera» formak arautzeak (lehenbiziko kasuan) eta normalizatzeak (bigarren kasuan, araurik ez izanda ere) askori pentsarazi die «zer/zein urtetako» eta «edozein urtetako» moduko mugagabe arruntetan ere -ko soila erabil daitekeela: «zer/zein *urteko» eta «edozein *urteko»…. Gogorarazi eta azpimarratu beharra dago hor jarri ditugun forma horiek bakarrik direla zuzenak, eta halaber «zer/zein urtetan», «edozein urtetan» eta abar (eta, jakina, «zer tokitan», «edozein lekutan» eta abar).

H. Entzun izan ditugu «Urtero okerrago gabiltza» moduko esaldi desegokiak ere. Itxura denez, gaztelaniaz cada esaten den hori euskarazko -ero desegoki batera aldatzen dute zenbaitek. Euskaraz urtetik urtera egituraren bidez adierazi ohi baita hori: «Urtetik urtera okerrago gabiltza». Badira «urtean baino urtean -ago» modukoak ere (OEH, urtean baino urtean azpisarrera). «Urtean baino urtean okerrago gabiltza» litzateke eredu horretan.

I. Ez da egokia, nahiz azken bolada honetan izugarri zabadu den, «bi mila hamaseian gaude» esatea: «bi mila eta hamaseian gaude» da adierazpide egokia. Ez da egokia, halaber, «mila berrehun euro kosta zait» esatea: «mila eta berrehun euro kosta zait» da egokia.