Kategoriaren artxiboak: esapideak

esapideak, gramatika, Sailkatugabeak

Ustez eta askok ahantzia izango duten…

Utzi iruzkin bat

Errepara dieaziogun Hiztegi Batuko uste sarreraren ustez eta azpisarrerari:

ustez eta: hiri handietara doaz, ustez eta han jaun handi izango direla; ustez eta laster irekiko zuten, beha egon gara.

Ez da arrotza hiztun askorentzat, baina uste dut beste hainbatek ahantzia edo ikasi gabea izango dutela… edo jakinda ere ez dutela erabiliko, ustez eta baliabide hori ez dela aski egokia prosa estandarrerako.

Ikusten denez, -ela nahiz -n perpausak har ditzake.

Adibide gehiago, Orotariko Euskal Hiztegian, jakina.

esapideak, gramatika

Gai oso polit bat

Utzi iruzkin bat

Uste zabaldu samarra bide da «oso gai polita» dela forma egoki bakarra, eta, beraz, «gai oso polita» ordena desegokia dela, adibidez. Gramatika-lanetan eta ikasmaterialetan, lehena bakarrik aipatzen da gehienetan.

Orotariko Euskal Hiztegian, ordea, hainbat eta hainbat adibide aurki ditzakegu bigarren erakoak:

  • “Andra oso garbixa eta zintzua arek artu dabena” Etxba Eib.
  • Gizon oso ona zen (V-gip)” Gte Erd 247.
  • Gelditu zen ekuste oso garbiarekin. Mb IArg II 311.
  • Biztu bear dogu amore oso eragingille bat. Añ LoraS 53.
  • Ordu oso luzeak igaro bear izaten zituen. Arr GB 67.
  • Lo nengoala agertu zitzaidan aingeru oso eder bat. Urruz Zer 15.
  • Nobelista oso gaizto bat zan au. Inza Azalp 131.
  • Baketsua da ta azikera oso onekua. Kk Ab II 101.
  • Bijotz orretan aspaldiz dauko / bere obi oso illuna. Laux BBa 48.
  • Bizikera edo gogo-lantze oso berezi eta bakarreko bat zerabilten. JMB ELG 24.
  • Lur oso karetsua ez du ain gogokoa. Munita 79.
  • Gizon oso jakitun bat zen hau. Mde Pr 135.
  • Ideia oso jenerala eta abstraktua da ori. Vill Jaink 165.
  • Belar oso usaitsua, zanpatuz urrin goxoa zeriona. Ibiñ Virgil 47n.
  • Momentu oso larriyak. Lopategi in Uzt Noiz 51.

Pixka bat aztertzen baditugu egiturak, zenbait ondorio atera dezakegu:

1. Izenaz eta adjektiboarekin artikuluaz bestelako determinatzaileren bat ageri denean, nahitaezkoa dirudi oso tartean sartzea. Ohart gaitezen, esaterako, hala gertatzen dela goiko adibideetan bat ageri den guztietan, edo bere ageri den horretan):

(?) oso aingeru eder bat
aingeru oso eder bat

(?) oso nobelista gaizto bat
nobelista oso gaizto bat

(?) bere oso hobi iluna?
bere hobi oso iluna

2. Oso tartean sartzea eragiten duten faktoreetako bat izan liteke izenaren luzera edo konplexutasuna ere, OEHko adibide horietako batek erakusten duenez:

(?) oso bizikera edo gogo-lantze berezi eta bakarreko bat
bizikera edo gogo-lantze oso berezi eta bakarreko bat

Ereduzko Prosa Gaurera jotzen badugu adibide bila, hor ere aurkituko ditugu adibideak, jakina. Ikus Juan Luis Zabalaren eta Josu Zabaletaren adibide bana:

  • Ez dirudi, ordea, obra hori merezi bezain ezaguna eta komeni bezain erabilia denik, behintzat profesional eta ikertzaile multzo ez oso zabal batetik kanpo (Berria, 2005-11-18).
  • Bi begien ikuseremu osoan gertatzen da, bai makilekin bai konoekin, eta sakontasunari buruzko informazio baliagarria ematen du begitik 100-120 metrorainoko distantzian; zeharbidez espazioari buruzko informazio bat ere ematen du: “erliebean” ikusten ez dena (igeltsuzko horma oso leun bat, adibidez) plano ikusiko da. (Irudia, Jacques Aumont / Josu Zabaleta, EHU, 2004).

Terminologian ere aurkitzen dugu, zenbait graduazio estandarrekin. Adibidez, faltak:

  • falta arina
  • falta astuna
  • falta oso astuna
esapideak

«Guztiz edo partez», «osorik edo partez»

Utzi iruzkin bat

Parte hitzaren aspisarreren artean dugu, Hiztegi Batuan, partez hau:

partez: partez ezagutzen dugu, ez osorik.

Orotariko Euskal Hiztegian du erabilera horrek oinarria, jakina, Leizarragaren adibide hau lekuko:

c) En parte, parcialmente; en cierta medida. Orain ezagutzen dut partez, baina orduan ezaguturen dut ezagutu-ere naizén bezala. Lç.

Ez da harrigarria testuetan honelako bikoen osagai gisa aurkitzea: «guztiz edo partez», «osorik edo partez».

  • Gobernatzailea guztiz edo partez isilpean dutenak (EGLU-V).
  • (…) itzuli egiten baita (osorik edo partez), maiz, jatorrizko leku-izenaren esanahia (Euskaltzaindiaren 159. araua).

Baliabide interesgarria. Ez dugu esango nahitaez, baina bai egoki sar daitekeela hainbatetan «osorik edo zati batean» eta gisakoak erabiltzen ditugun lekuan:

  • (….) obren ziurtagiriak edo kontratua osorik edo zati batean bete dela ziurtatzen duten dokumentuak (…)
esapideak

Etorkizuneko kirolariak

Utzi iruzkin bat

Ez dago gaizki pentsatua: «deportista promesa, etorkizuneko kirolari».

  • «2013ko abenduaren 27ko 03-086/2013 FORU AGINDUA, etorkizuneko kirolariak izendatzeko araudia onartzen duena».
  • ORDEN FORAL 03-086/2013, de 27 de diciembre, por la que se aprueba la normativa reguladora de ladesignación de deportistas promesa».

Gipuzkoako Aldizkari Ofiziala, 2014-01-13

Elhuyar hiztegian jasoa dago ideia: «ser una promesa | etorkizun oparoa izan: este chaval es una promesa de la natación: igeriketan etorkizun oparoa izan dezake mutil honek».